Aksaray 19. Yüzyılın ilk yarısında kazaya dönüştürülerek Niğde´ye bağlanmıştı. Aksaraylılar bunu kabullenemedi ve haklı olarak tekrar sancak olmak istedi. Bu hikayeyi sizlere belgelerle anlatmak istiyorum.
*
Konya Vilayeti´nden Dâhiliye Nezareti´ne gönderilen bu yazıdan yaklaşık bir hafta sonra (13 Şubat 1915) konuya dâhil olan Niğde şehrinin ileri gelenleri de ?Aksaray Kazası´nın Niğde Sancağı´ndan ayrılarak Konya Sancağı´na bağlanmasının uygun olmayacağı hakkında? Dâhiliye Nezareti´ne toplu dilekçe göndermişlerdir. 86 kişinin mührünün yer aldığı belgede Niğde ileri gelenleri Konya Umumî Meclisi´nin aldığı kararın ?gülünç? olduğunu belirterek bunun nedenlerinden birisin de Aksaray´ın Niğde´ye oldukça yakın, Konya´ya ise uzak olduğunu iddia etmişlerdir. Belgede iddia edilen mesefe şöyledir: Aksaray-Niğde arası 16 saaat; Aksaray-Konya arası 30 saat! Fakat bilinen bir hakikat vardır ki Aksaray-Konya arası 144 km iken Aksaray-Niğde arası 111 km´dir.
İleride kitaplaştıracağım bu konuda belgelere müracaat ettim. Yukarıda bahsi geçen belgeyi aynen yayınlıyorum:
?Dâhiliye Nezaret-i Celilesi Canib-i Samisi´ne,
Devletlü efendim hazretleri,
Niğde Sancağı vüsat-ı arazi ve kesret-i nüfus ve varidat hasebiyle sancak merkezlerinin hemen umumuna değil ekserisine faik ve müstakil bir mutasarrıflık ittihazına bi-hakkın layık olmağla beraber gerek Anadolu ve gerek Arabistan cihetlerini yekdiğerine rabt ü isale hadim bir noktada bulunması ve sevkü´l-ceyş cihetinden de merkez-i idarenin en mühim ve mutena bir mevkiinde bulunmağla vazife-i sevkü´l-ceyşi ifaya hakkıyla hizmet etmekde olduğu ahval-i hazıra ile sabit bir hakikat olmağla beraber Bağdad şimendüferinin Kayseri´ye ve Sivas tarikleriyle Erzurum´a isal edilecek şimendüferin dahi güzergâhında olması hasebiyle atiyen dahi pek ziyade ehemmiyet-i mevkiiyeye malik bir noktada bulunması ve ahval-i saire hasebiyle sancağ-ı mezkûrun Konya Vilayeti´nden fekk-i iritbatıyla müstakil bir liva haline ifrağı mukaddema istirham edilmiş ve istirhamat-ı vakıanın hayr-ara-yı husulü bu kere de istida kılımışdı. Konya Vilayeti halkı Niğde Sancağı´nın şu maruzat ve istirhamat-ı muhıkka ve meşruasını akim bırakabilmek ve Konya´nın vilayet olmak üzere ibkasını temin edebilmek maksadıyla olmalı ki Niğde Sancağı´na merbut olan Aksaray Kazası´nın Niğde´ye merbutunun fekkiyle doğrudan merkez-i vilayete rabt ü ilhakı hususunun nezaret-i celilelerine arz ü işarı hakkında Konya Meclis-i Umumisi´nce ekseriyetle karar verildiği ? garabet-i fevkalade ile istihbar eyledik. Karar-ı vakı-ı mezkûrun mülk ü millet hakkında faideden ziyade mazarratı bais olacağı cihetle bunun kabul ve isaf buyurulmayacağına itimamd-ı umumimizin kemaliyle beraber badi-i tasdi olacağını idraken buna dair bazı hakayıkı dahi arz ü izaha mecbur oluyoruz. Mecburiyetimiz bir menfaat-ı zati ve şahsiye aid olmayub halkın umumen fevaid ve muhassenatı gayesine matuf olması hasebiyle karin-i kabul ve isafından da ümidvar bulunuyoruz. Aksaray Kazası Niğde´ye merkez itibarıyla on altı saat bir mesafede olmakla beraber ihtiva eylediği yüz elli kadar kura-yı mülhakası Niğde ile Niğde Sancağı´nın