Yusuf Hakiki, Şeyh Hamid-i Veli( Somuncu Baba) nın oğludur. Aksaray´da doğmuştur. Miladi 1486 yılında Aksaray´da vefat etmiştir. Yusuf Hakiki, din ve dünya ilimlerini iyi öğrenmiş ve yetişmiş ve Türkçe ye kuvvetli manzumeler yazacak kadar hakim ve ergin bilgin kişidir. Bir çok yazılı eseri vardır. Bunlardan ?Hakikiname? adlı eser ile ? Muhabbetname? adlı eserleri vardır. Muhabbetname eseri 7502 mısralıdır. Bu kitabı Manisa Kütüphanesinde 1296 sayıda kayıtlıdır. Ayrıca bir eseri de Matail´ül İmahını adlı kitaptır. İstanbul Süleymaniye Yahya Efendi Kütüphanesi 2974 sayılıda kayıtlıdır. Yusuf Hakiki Aksaray ve Konya da okumuş Babasının hocası Hacı Bayram-ı Velinin yanında da bulunmuştur. Hacı Bayram-ı Veli de kendisini bir ilim adamı olarak kabul etmiştir. Fatih Sultan Mehmet zamanın da Şair Yusuf Hakiki, Hazreti Baba Yusuf namı ile Aksaray( o zamanki adı ile Aksaray Hankahı) şeyhi idi. Kendisinden evvelki Aksaray Hankahının şeyhi Babası Şeyh Hamid-i Veli (Sonumcu Baba) idi. Hicri 906 Miladi 1476 da Aksaray Osmanlılar tarafından feth edildiği zaman Yusuf Hakiki Osmanlılara büyük bir memnuniyetle Aksaray Hankahını teslim eden Şeyh dir. Hicri 906 Miladi 1500-1501 yıllarında II. Beyazıt adına Aksaray vakıflarını tesbit eden defterde de bu hankah vardır. Bu defterde ?Hamideddin Zade ? Baba Yusuf un evlat vakfı yer alır. Ahvadu´d-din ve Şeyh Safiyuddin adlarında iki oğlu olduğu ve evlatlarına vakfettiği yerler tafsilatlı bir şekilde yazılmıştır. Türbesi Aksaray´da dır.
Aksaray il merkezinde, kuzeydoğuda Şeyh Hamid mahallesindedir. Türbe ve mescide ulaşım Eğri Minarenin bulunduğu yol üzerinden sağlanmaktadır. Mescid ve türbe büyük taşla çevrilmiş bir avlu içerisinde yer almaktadır. Büyük avluya giriş kapısı taştan yapılmış olup sağında ve solunda ve iç kısımlarında 4 adet mihrapcık bulunmaktadır. Avlu içindeki su kanalı bir küçük kemer köprü kurularak geçirilmiştir. Mescid kısmına girişte sağ kısımda kütüphane, abdesthane kısımları konulmuştur. Plan itibariyle komplex L şeklinde yapılmıştır. Mescide giriş kısmında 5 tane yuvarlak içi semerdam yuvarlağı olan ara bölümüne girilmektedir. Sol tarafta yer alan mescid kapısı demirden yapılmıştır. Mescid kısmı yeniden yapılmıştır. Kubbeli taş yapının içi günümüz sıvası ile sıvanmıştır. Üst kısımları boyanmış alt kısımlarda lambiri tahta ile kaplanmıştır. Sağ kısımda hutbe okunması amacıyla ağaçtan minber vardır. Güney kısmında sonradan yapılmış olan tahta mihrap yer almaktadır. Mihrabın her iki tarafında mescidin aydınlanması amacıyla kalın duvar içinde dıştan iki adet pencere yapılmıştır. Türbe: Mescid içinde yine bir kapıyla Yusuf Hakik-i Baba´ya ait türbe kısmına geçilmektedir Taştan yapılmış olan bu bölüm yuvarlak kubbelidir. Odanın orta kısmında doğu-batı istikametinde yatan ve batı kısmında baş tarafı yeşil sanduka sarığı bulunan tahta sanduka yer almaktadır. Sandukanın üzerine yeşil renkli sanduka örtüsü serilmiştir. Sanduka taş platform üzerine ağaç olarak semerdam çatı şeklinde yapılmıştır. Türbenin aydınlatması batı ve güney istikametine konulan iki pencereden yapılmaktadır. Kuzey istikametinde iki adet dikdörtgen kemerli iniş yer almaktadır. Yapı 1990 yılında yeniden tamir görmüştür.
Alpay Güvenç
