Mustafa Fırat Gül


GELVERİ TARİHİ.

Aksaray haberleri, Salihler şehri gazetesi, Aksaray haber


Aksaray İli'nin doğusunda, yüksek bir yerde kurulmuş ve kadim bir geçmişi olan Gelveri  (Güzelyurt ) çok güzel ve gizemli bir yerdir. Nazionzoslu Grigorios'un doğum yeri  olduğu için Ortodokslar tarafından kutsal sayılan bu beldenin tarihi Hıristiyanlık başlangıcından da öteye gider.

                Aslında Gelveri tarihini Kapadokya tarihi gibi görmek yanlış olmaz. Çünkü Kapadokya denilen bölgenin tarihi iç içedir ve eski dönem kaynaklarında birçok olayın tam olarak nerede cereyan ettiği belirtilmemiştir. Zamanla bölgenin coğrafi sınırları değişmiş olsa da "çekirdek Kapadokya" hep aynı kalmış ve Gelveri de bu çekirdeğin içerisindedir.

                Tevrat'ta Tubal, Asur metinlerinde Tabal olarak geçen Kapadokya'dan genel olarak bahsetmenin yerinde olacağı kanaatindeyiz. Strabon, Kapadokya'yı şöyle anlatıyor: "Kappadokia çeşitli kısımları olan bir ülkedir ve bir çok değişiklikler geçirmiştir. Fakat bu ülkenin aynı dili kullanan sakinlerinin, güneyde Kilikia Taurosları diye adlandırılan dağlar, doğuda Armenia ve Kolkhis ve değişik dil konuşan aradaki halklar ve kuzeyde Halys (Kızılırmak) nehrinin ağzına kadar Eukseinos (Karadeniz) ve batıda hem Paphlagonialı (Pontos'un batısında kalan bölge) kabileler ve hem de Phrygia'da yerleşmiş olan Lykaonialılara kadar uzanan Galatialılar ve Kilikia Trakheia'da oturan Kilikialılar tarafından çevrilmiş oldukları söylenebilir".

Tarihte çok farklı sınırlar içerisinde gösterilen Kapadokya'nın bugünkü sınırları Güneyde Niğde-Gümüşler, güneydoğuda Yeşilhisar, doğuda Kayseri-Fraktin, kuzeyde Himmet Dede, kuzeybatıda Gülşehir ve güneybatıda Ihlara çemberi içinde kalan alandır. Güzelyurt (Gelveri), Kapadokya bölgesinin güneybatısında, Hasan Dağı’nın kuzeydoğusunda yer almaktadır. Gelveri  Hitit, Pers, Kapadokya Krallığı, Roma, Bizans, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı Medeniyetlerine beşiklik yapmıştır.

Genel Hatlarıyla Gelveri Kronolojisi

M.Ö. 3000-1750

Asur Ticaret Kolonileri ve Hititler Dönemi

M.Ö. 1750-1400

Hitit Krallık Dönemi

M.Ö. 1400-1200

Hitit İmparatorluk Dönemi

M.Ö. 1200-1100

Ege ve Kuzey Kavimlerinin Kapadokya’ya Gelişi

M.Ö. 1100-950

Frigyalılar

M.Ö. 800

Hitit Tabal Krallığı’nın Bölgede Tekrar Canlanışı

M.Ö. 950-585

Kimmer-İskit Akınları ve Lidyalıların Egemenliği

M.Ö. 585-334

Pers Egemenliği

M.Ö. 334-335

Makedonya Komutanlığı

M.Ö.334-M.S. 17

Kapadokya Krallığı Dönemi

17-395

Roma İmparatorluğu Dönemi

395

Doğu Roma (Bizans) Devleti

831

Aksaray İline Abbasi Dönemi İlk Türk Girişi

965

Bizans Dönemi

1072

Türk Boylarının Yerleşmeye Başlaması

1175

Anadolu Selçuklular Dönemi

1175-1086

Danişmentliler Dönemi

1243

Moğol Hakimiyeti

1318

İlhanlı Valisi Timurtaş’ın ve Eratna Beyliğin Yönetimi

1343

Aksaray’ın Bağımsız Eratna Beyliğine Katılışı

1365

Karamanoğulları Beyliği

1381

Kadı Burhanettin Yönetimi

1398

Karamanoğulları Beyliğinin Bölgeyi Geri Alması

1398-1402

Osmanlı Egemenliği

1402

Timur’un Bölgeyi Karamanoğulları’na Geri Vermesi

1466

Aksaray’ın Kesin Olarak Osmanlı Topraklarına Katılması

1924

Güzelyurt İlçesi ve Çevresinde Türk – Yunan Nüfus Mübadelesi

1931

Güzelyurt İlçesi Aksaray’a Bağlı Bucak Merkezi Haline Getirildi

1933

Aksaray'ın vilayetliği elinden alındı ve kaza oldu

1965

Gelveri isminin Güzelyurt'a dönüştürülmesi

1989

Güzelyurt'un İlçe olması (aynı yıl Aksaray yeniden vilayet olmuştur)

YAZARLAR