Daha önce 90 küsur yıl evvelindeki Aksaray hakkında yazılar paylaşmıştım. Kaynağımızı takip edenler bilir ki Aksaray Vilayet Gazetesi´dir. 110 sayısı eski harfli Türkçe ile yazılmış olan gazetelerden günümüz Türkçesine çevirdiklerimi sizlerle paylaşıyorum fırsat buldukça. Genelde tematik olarak baksam da bazen de geçmiş aylardaki haberleri bir yazı içerisinde olduğu gibi nakletmeyi tercih ediyorum. Bu da haliyle 90 küsur yıl önce şehrin gündemini öğrenmemizi sağlıyor.
*
1927 Şubatının başlarındaki gazetede ?Hapishane? başlığı altındaki yazıda uzun bir mukaddime ile daha önceki hapishanelerin izbe, pis, nemli olduğunu yeni yapılan hapishanenin ise çok güzel olduğunu? Cumhuriyetin ve Vali Ziya Bey´in övüldüğü satırlar sonrasın yazı şöyle devam eder:
?Bu sene bidayetinden itibaren mevcut hapislerin okutulup yazmalarına ?.edilmiş tayin edilen iki hususi muallim vasıtasıyla hemen cümlesi ihtiyacat yevmiyelerini yazacak ve okuyacak bir hale getirmişlerdir. Bu ne güzel bir başlangıçtır. Zaten iki seneden beri mevcut hapisler muhasebe-i hususiye ve belediye işlerinde yevmiye ile çalıştırılmak suretiyle sıhhat faaliyetleri temin edilmiştir. Fazla olarak bunlardan on dört kadar taşçı ustası ve iki marangoz ulaştırılmış ve hemen kaffesinin bir sermaye ittihazına kafi harçlıkları temin kılınmış idi. Bu suret hem kendilerinin gıda ve harçlıklarını temin etmiş ve hem de hazine-i milletten alacaklar.
Şimdiki hapishane yüz kırk metre tulinde yüz metre arzında bir metre sahnında? Sekiz metre irtifaında on beş dönümlük araziyi ihtiva eden muazzam bir surla tahdid edilmiş, içerisindeki Türk Ceza Kanunu´na göre münferid hücreler, umumi koğuşlar, hastahane ve hamam ve bir mükemmel imalathane, bir köşesinde hapislerin çamaşırlarını yıkamak ve çoraplarını dokumak gibi aile ihtiyacını tatmin edecek bir tefrik edilmiş. Bir köşesinde yine bir surla tefrik edilecek nisa (kadınlar) hapishanesi yapılacaktır. Vasi bir mahalli asri ziraatçilik ve tavukçuluk, arıcılık hususuna tahsis edilecektir.
Surun mahrecinde idare-i heyetin ve jandarmanın dairesi yapılmaktadır. Surun dört tarafında kuleler inşa edilmektedir. Buralar ?. Tahsis edilecektir. Cümle kapısının üzerinde mahpuslara amelî ve ilmî bir nasihat olmak üzere müselles (üçgen) şeklinde somaki mermere gayet güzel yazılan yazının şekline de ayrıca güzellik vermektedir?.
İkinci sayfada ?haşhaş ziraatı? başlığı altında haşhaşın gelecekte Aksaray´a servetler yağdıracağı söyleniyor ve diğer mahsullerle mukayese edilerek önemi anlatılıyor.
Üçüncü sayfada, Bursa´da bir kadının elektrik tellerinden kaynaklanan ölümü örnek gösterilerek Aksaraylılar uyarılıyor. ?Dikkatli olmazsanız ölürsünüz? diyor.
Dördüncü sayfada, bir karimizin teşekkürü başlığı altında Koçhisar Nüfus memuru Mehmet Cemal oğlunun rahatsızlığında ilgisini gördüğü Sıhhiye Müdürü Osman Münir ve Koçhisar kaymakamı Mustafa Bey´e teşekkür mektubu yazmıştır.
