İslam ve Türk tarihinde önemli bir yeri olan ve çeşitli taş ve boncuklardan el emeği ile elde edilen tesbihler günümüzde sahteleri ile karşı karşıya kalıyor. Sadece dini ibareler dışında günlük hayatta stres atmak, zaman geçirmek vesaire sebeplerde sıkça kullanılan ve özellikle Türk erkeklerinin kullandığı tespihin orijinal olup olmadığını anlamak ise bazı gereksinimler gerektiriyor.
?Birbirine yakın kehribarlar var?
Aksaray´da uzun yıllardır tesbih satıcılığı yapan Mustafa Zincirli, tesbihin Osmanlı ve Selçuklu tarihinde önemli bir kültür meselesi olduğunu ve tesbih hakkında ciddi çalışmalar yapıldığını söyledi. Zincirli, "Tesbihlerin kaliteli olup olmadığının nasıl anlaşılacağı hakkında bilgi verdi. Kaliteli tesbihler de genelde tanelere bakıldığı zaman içinde ipliğin geçtiği yerin çok ince olduğunun görüldüğünü belirten Zincirli, ?Mesela bir kehribara baktığımız zaman içerisinde kehribarın yoğunluğunu mesela bir ışık tuttuğunuz zaman kehribarın yoğunluğunu içerisinde bir dalga ve burç şeklinde yoğunluğunu görebiliriz. Bunu anlamak, bilmek bir meslek işi olduğu için daha çok insanlar bu işi kendi mesleği içerisi dahilinde; mesela sırf kehribar yapanlar kehribarı bilir. Onun kaliteli ya da kalitesiz olduğunu bilir. Osmanlı kehribarı, yeni kehribar ve yahut da taklit bir kehribar olduğunu çok rahat bir şekilde bilir. Sıradan insanlar nasıl anlayabilir? Dediğimiz şekilde basit yolları, normal döküm olan, hazır olan kehribarlar daha çok delikleri büyük olur. Diğer tespihler de, Osmanlı kehribarını bilmek çok daha zordur. Çünkü Çin malları ve yahut Polonya kehribarı dediğimiz kehribarlar aynı Osmanlı kehribarına benzer. Renkleri de, iplik giriş yerleri de, imamesi de; hepsi taklit, bir birine yakın kehribarlar var? dedi.
?Çin tesbihi ile yerli tespihi çok rahat şekilde ayırt edebiliriz?
Çin malı ve Yerli malı tesbihi arasındaki farkı örnekle anlatan Zincirli, ?Yani en basitinden mesela Çin tesbihi ile kendi imalatımız yanı yerli dediğimiz Türkiye´nin birçok yerinde yapılan tesbihler bugün Osmaniye´de, Adana´da, Bursa´da, Konya´da imalat edilen tesbihler var. Mesela en basit örneği hacı tesbihlerinden örnek verelim. Çin malı tesbihler fiyatı oldukça uygundur. Yani tanesi 75 kuruş, 1 lira gibi fiyatı vardır ama şu tespih ise şöyle baktığımız zaman kendi üretimimiz, tornada çıkan tespihimizdir. Kalite konusunda da bunların fiyatları da nedir? Daha yüksektir ama daha kalitelidir. Yani elimize aldığımız zaman Çin tesbihi ile yerli tesbihi çok rahat şekilde ayırt edebiliriz. Yani bu ahşap grubunda bu tesbihin kalitelerini bu şekilde görebiliriz. Mesela bunlar daha çok tutulur? şeklinde konuştu.
Kehribarın insan vücudundaki kan dolaşımını düzenlemesinden stresi almasına kadar birçok faydası olduğunun ifade eden Zincirli, orijinal kırık kehribar kolyesinin guatr hastalığına ve bebeklere faydalı olduğunu vurguladı.
Savaş Yılmaz- İbrahim Amaç
