Ülke olarak pandemiyle mücadelede bir yılı geride bıraktık. Hatırlamak gerekirse Dünya geneline yayılan COVID-19 salgınının Türkiye'deki ilk tespit edilen COVID-19 vakası Sağlık Bakanlığı tarafından 11 Mart günü açıklandı. Ülkedeki virüse bağlı ilk ölüm ise 15 Mart 2020'de gerçekleşti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 1 Nisan 2020'de yaptığı açıklamada koronavirüs vakalarının tüm Türkiye'ye yayıldığını açıkladı.
25 Şubat 2021 itibarıyla Türkiye'de koronavirüs ile enfekte olmuş toplam hasta sayısının 2.674.766 olduğu ve mevcut hastalardan 1.192 kişinin yoğun bakımda tedavi görmekte olduğu; şimdiye kadar iyileşen hasta sayısının 2.546.503 ve ölen hasta sayısının toplam 28.358 kişi olduğu bildirildi. Bugüne kadar toplam 32.811.274 test yapıldı. 14 Ocak 2021'de başlayan aşı uygulaması kapsamında 26 Şubat 2021 itibari ile 8 milyon 302 bin 135 kişiye aşı yapıldı. Bunlardan 1 milyon 555 bin 679 kişiye ise 2. doz aşı uygulandı.Aksaray ilimizde ise 35 bin 56 kişiye aşı yapıldı. Bunlardan 5 bin 878 kişiye ise 2. doz aşı uygulandı.
Corona virüs salgınıyla mücadelede kademeli normalleşme 1 Mart itibarıyla başlıyor. "Yerinde karar" döneminde yerel yönetimler, hıfzıssıhha kurullarının 'vaka sayısı' değerlendirmesine göre karar verecek.Yayımlanan haftalık vaka sayısı haritası
, İllerin düşük, orta, yüksek ve çok yüksek riskli olarak sınıflandırıldığı görülmektedir. Özellikle ilimiz Aksaray son açıklanan haritada çok yüksek riskli olarak görülmektedir.
İlimiz genelinde ki bu vaka artışının sebepleri ya da sorumluları kimlerdir?
Daha öncede defalarca dile getirdiğimiz gibi pandemi, şiddeti belirsiz ve uzun süreli karmaşık bir acildir. Farklı aşamalarda toplumun farklı kesimlerini etkilemektedir
Pandemi yönetimi yapısında, sağlık ve sağlık dışı paydaşlar tüm idari seviyelerde görev almalıdır. Tüm paydaşlar planlarını önceden hazırlamalı ve planlara uygun hareket etmelidir. Sayın Valimizin göstermiş olduğu gayreti diğer kurumlarda göstermelidir
Tekrar hatırlatıyoruz bu süreçte en önemli saç ayağını vatandaşlarımız oluşturmaktadır. Mücadelede bizim en büyük destekçimiz korunma tedbirlerini bilinçli bir şekilde uygulayan vatandaşlarımızdır... Diğer bir saç ayağı ise sağlık personelleridir.
Tüm sağlık personeli çalışanlarımız bu dönemde her türlü özveriyi göstererek görevini en iyi şekilde yapmaya çalışmaktadır.Ancak geldiğimiz noktada acilen bazı tedbirlerin alınması gerekmektedir. Aksi halde yorulmuş, yıpranmış ve enfekte olmuş sağlık çalışanları yanında doluluk nedeniyle kilitlenmiş hastaneler, ihtiyaç duyduğu halde hizmete ulaşamayan bireyler kaçınılmaz olacaktır. Sağlık birimleri arası Koordinasyon Toplantıları
Tanı, tedavi ve koruyucu sağlık hizmetlerinin bir bütün olarak ele alınıp karşılıklı görüş alışverişinde bulunulabilmesi için birinci basamağın yapı taşı olan aile hekimleri, 112 acil sağlık hizmetleri sunucuları ve 2.-3. Basamak sağlık hizmet sunucusu hastanelerin yetkilileri arasında sağlık müdürlüğü koordinasyonunda düzenli toplantılar yapılmalıdır. Bu toplantılara sahada aktif görev yapan personelin katılımlarının sağlanması ; sistemin aksayan yönlerinin karşılıklı olarak ortaya konulması ve çözümler getirilmesi için daha faydalı olacaktır. Sağlık personeli pandemi sürecini artık takip edemiyor. Zamanında ve yeterli bilgilendirilmiyor.
İş ve işleyişteki aksaklıkların en önemli sebebi bu. Örneğin vatandaşa test yapılıyor evine gönderiliyor. Sonucu nasıl öğrenecek. Pozitif olursa ne olacak ,negatif olursa ne olacak bilgilendirilmiyor, ya da daha doğrusu yanlış bilgilendiriliyor test yapan kurumda. Hasta ertesi gün aile sağlığı merkezine geliyor sonucunu öğrenmek için. Sonuç pozitif olsa çok büyük sıkıntı. Veya başka bir örnek. E-nabızdan hasta öğrenmiş sonucunu pozitif. Tedavi gerekli. Bilmiyor ne yapacağını , gelmiş aile sağlığı merkezine.Hastaneyi ya da 112’ yi arayıp oradan yönlendirilen de var bu arada. İlaçlarını aile hekimi verecek dediler diyor hasta. Halbuki böyle bir durum söz konusu değil.
Sağlık Hizmetlerinin Doğru Kullanımı ve Sürekliliği Esastır
Maalesef diş hastanesi dahil ilimizdeki devlet hastanelerinin aktif çalışan poliklinik sayılarını ve bu polikliniklerinin randevu sayılarını azaltması ayrıca randevusuz hasta kabul etmemeleri nedeniyle genel sağlık hizmetlerinde aksamalar yaşanmaktadır. Plansız bir şekilde vatandaşlar 1.basamağa (aile sağlığı merkezlerine) yönlendiriliyor. Aile hekimine gidin demek doğru bir yaklaşım değil. Uzman hekimlerce değerlendirilmesi, kontrol edilmesi gereken veya ileri tetkik gerektiren tüm hastalar aile sağlığı merkezlerine başvurmak zorunda kalıyorlar. Bu durum hem bizlerin yorulmasına , hastalanmasına neden oldu hem de hizmete ulaşamayan bireyler için kısa ve uzun vadede hayati olabilecek komplikasyonlara yol açtı.Elbette parası olan özel hastanelere gidebildi.
Pandemi sürecini hastaneler üzerinden yürütülmeye çalışılması ve bizim görüş ve önerilerimizin dinlenmemesi nedeniyle hem acil servisler hem de aile hekimlikleri yıpratıldı.Covid poliklinikleri sadece test yapan laboratuar gibi çalıştırılmaya devam ediliyor. Hastalar aile hekimi ile acil arasında gidip gelmekten enfeksiyonu her yere yaymış oldu.
Malzeme idamesi sürekli yapılmalıdır
Belirli bir standardı olmalıdır.Birinci basamakta, özellikle aile sağlığı merkezlerinde çalışmakta olan ve vatandaş ile ilk ve sürekli temas halinde olan sağlık personelinin kişisel koruyucu ekipman (KKE) temini eksiklikleri devam etmektedir.
Aşı uygulaması ilimiz genelinde iyi planlanmamıştır Aşı uygulamasına başlanıldığı günden bu güne kadar yapılan aşı sayılarına bakıldığında büyük çoğunluğun aşılamalarının aile sağlığı merkezlerinde yapılmış olduğu görülecektir. Ancak bu durum kısa zamanda birçok vatandaşın sağlıklı ve hızlı bir şekilde aşılanabilmesi için yeterli değildir. Aile sağlığı merkezleri dışındaki aşı merkezleri ve aşı istasyonlarının daha aktif bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Gerekirse tüm semt ve mahallelere dağılmış bulunan seçili okullar revize edilmeli, aşı yapılacak vatandaşlar bu merkezlere davet edilerek aşılanmalı, bu sayede sağlık merkezlerine yığılma olmayacağından ötürü, antikor titresi oluşuncaya kadar (14 gün), vatandaşlar yeni bir bulaşa maruz kalmazlar. Covid 19
temas-damlacık yoluyla bulaşması ve pandeminin ne kadar daha süreceğinin belli olmadığı düşünülürse , aile sağlığı merkezlerimizde hizmetin aksamadan sürdürülmesi için planlama yapılması çok önemlidir. Pandemi sürecinde bulaşmayı, hasta sayısını ve ölümleri azaltmak için başta bakanlığımız, il sağlık müdürlüğümüz olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşları ile karşılıklı koordinasyon içinde olmak, bilgilendirme eğitimleri vermek, pandeminin ülkemiz açısından en az ölüm ve hasarla atlatılmasına katkı sağlamak en büyük amacımızdır.
Yetkililere ilettiğimiz bu sorunlar ve çözüm önerileri ile ilgili şimdiye kadar yeterince gelişme sağlayamadık. Buradan yerel sağlık idarecilerine sesleniyoruz. İş işten geçmeden birinci basamağın sesine kulak verin, önerilerimizi dikkate alın. Mücadelede virüs den bir adım önde olmamız lazım.Bu da pandemiyi her yönüyle ele almakla olur.
ZAMAN KAYBI CAN KAYBIDIR.
Dr. H. Şenol ATAKAN
Aksaray Aile Hekimleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı
Aksaraywebtv
